پلاستیک به عنوان یک ماده‌ی ساختاری و مصرفی، در جوامع مدرن به گستردگی استفاده می‌شود. این ماده از زمان اختراعش در دهه 1930 میلادی، تبدیل به یکی از اصلی‌ترین مواد مورد استفاده در زندگی انسان شده است. با این حال، ورود پلاستیک به زندگی انسان در چند دهه اخیر مسئله‌ای پیش روی جوامع جهانی قرار داده است. در این مقاله، به مرور نقش ورود پلاستیک و وسایل پلاستیکی به زندگی انسان، و تاثیرات منفی آن بر محیط زیست و سلامتی انسان و جوامع مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
معرفی پلاستیک
پلاستیک، یک ماده شیمیایی است که از مولکول‌های پلیمری تشکیل شده است و در ساخت و تولید اشیاء مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. پلاستیک‌ها با توجه به خواص و ویژگی‌هایی که دارند، در صنایع مختلفی مانند بسته‌بندی، خودروسازی، الکترونیک، پزشکی و … به کار می‌روند.
اولین پلاستیکی که ساخته شد، نئوپرن نام داشت که در سال ۱۹۱۰ میلادی توسط دکتر جولیو نوبل دریافت شد. پلاستیک‌ها در سال‌های بعد به دلیل خواص و ویژگی‌هایی که دارند، به عنوان جایگزینی مناسب برای مواد معدنی مانند شیشه، فلزات و چوب به کار گرفته شدند.
پلاستیک‌ها از نظر ساختاری به دو دسته تقسیم می‌شوند: ترموپلاستیک و ترموستاتیک. پلاستیک‌های ترموپلاستیک هنگامی که با حرارت مورد تاثیر قرار می‌گیرند، نرم و قابل تغییر شکل می‌شوند، در حالی که پلاستیک‌های ترموستاتیک در دمای بالا شکل‌پذیری کمتری دارند و مقاومت بیشتری در برابر حرارت دارند.
ورود پلاستیک به زندگی انسان
ورود پلاستیک به زندگی انسان به دلیل خواص و ویژگی‌هایی که دارد، به یک امر بسیار مهم و حیاتی برای انسان تبدیل شده است. پلاستیک‌ها به عنوان جایگزینی برای مواد معدنی مانند شیشه، فلزات و چوب در بسیاری از صنایع به کار گرفته می‌شوند. با این حال، استفاده بیش از حد از پلاستیک‌ها و همچنین نبود مدیریت مناسب در بسیاری از کشورها، باعث شده است که مشکلات جدی برای محیط زیست و انسان‌ها ایجاد شود.
یکی از مشکلاتی که با ورود پلاستیک به زندگی انسان به وجود آمده، آلودگی محیط زیست است. پلاستیک‌ها برای یک دوره زمانی بسیار طولانی در محیط زیست باقی می‌مانند و به تدریج به قسمت‌های مختلفی از جهان منتقل می‌شوند. این باعث آلودگی آب، هوا و خاک می‌شود و موجب کاهش کیفیت محیط زیست و در نهایت به آسیب‌های جدی برای انسان‌ها و حیوانات می‌شود.
بازیافت پلاستیک‌ها
بازیافت پلاستیک‌ها یکی از راه‌های مهم برای کاهش تاثیرات منفی ورود پلاستیک به زندگی انسان است. بازیافت پلاستیک‌ها به معنی بازگرداندن پلاستیک‌های استفاده شده به دوره دیگری از عمر، به جای دفع آن‌ها در محیط زیست است. بازیافت پلاستیک‌ها از طریق فرآیندهایی صورت می‌گیرد که به موجب آن‌ها از پلاستیک‌های بازیافتی، مواد اولیه جدیدی برای تولید محصولات پلاستیکی به دست می‌آید.
جایگزینی پلاستیک با مواد دیگر
جایگزینی پلاستیک با مواد دیگر، یکی از راهکارهای مهم برای کاهش وابستگی به پلاستیک و تاثیرات منفی آن بر محیط زیست است. این رویکرد می‌تواند شامل استفاده از مواد بیوقابل تجزیه، مواد بازیافت‌پذیر و یا مواد قابل بازیافت باشد.
مواد بیوقابل تجزیه، موادی هستند که به وسیله ارگانیسم‌های زنده مثل باکتری‌ها و قارچ‌ها تجزیه می‌شوند. این مواد می‌توانند در شکل بسته‌بندی، ظروف تحت فشار و حتی پوشاک استفاده شوند. یکی از مشکلات این رویکرد، هنوز تکنولوژی‌های تجزیه این مواد به صورت بزرگ‌مقیاس در دسترس نیست و هزینه‌های آن نیز بالاست.
مواد بازیافت‌پذیر، موادی هستند که در فرآیند بازیافت، به مواد اولیه تبدیل می‌شوند. این مواد شامل برخی از پلاستیک‌ها، شیشه، فلزات و کاغذ و مقوا می‌شوند. استفاده از این مواد به کاهش تولید پسماندها و افزایش دوره عمر مواد کمک می‌کند. با این حال، تمام پلاستیک‌ها بازیافت‌پذیر نیستند و تلاش‌های برای جایگزینی پلاستیک با مواد بازیافت‌پذیر نیاز به توسعه بیشتر دارد.
نتیجه‌گیری
همانطور که بیان شد، ورود پلاستیک به زندگی انسان تاثیرات منفی بر محیط زیست و سلامت انسان و حیوانات دارد. برای مقابله با این مشکل، نیاز به تلاش‌های جدی و هماهنگ در سطح بین‌المللی برای کنترل تولید و استفاده از پلاستیک، مدیریت بهینه دفع و بازیافت پلاستیک‌ها و آموزش به جوامع در خصوص استفاده بهینه و دفع صحیح پلاستیک‌ها از جمله راه‌هایی هستند که می‌توانند به حل مشکلات ناشی از ورود پلاستیک به زندگی انسان کمک کنند. همچنین، برای جلوگیری از ورود پلاستیک به محیط زیست، می‌توان از جایگزین‌هایی با زمان تخریب کمتر مانند مواد قابل تجدید استفاده کرد. برای موفقیت در این زمینه، همکاری میان سیاستمداران، صنعتگران، علم‌آموزان و جامعه بسیار مهم است. با توجه به اینکه ورود پلاستیک به زندگی انسان به یک مشکل بزرگ تبدیل شده است، لازم است که در زمینه کاهش تاثیرات منفی پلاستیک، اقدامات بیشتری صورت گیرد.
| ظروف دارویی |
