مواد پلیمری شامل موادی هستند که از ترکیبی از یک یا چند مولکول خطی یا شاخه‌دار به نام پلیمر تشکیل شده‌اند. این مواد در بسیاری از مصارف صنعتی، پزشکی، الکترونیک، ساختمانی و خودروسازی استفاده می‌شوند. مواد پلیمری مانند پلاستیک‌ها، الاستومرها، فیلم‌های پلیمری، اسفنج‌های پلیمری و… انواع مختلفی دارند. در صنایع مختلف، انتخاب مواد پلیمری بر اساس ویژگی‌هایی مانند مقاومت، انعطاف پذیری، شفافیت، سختی، حرارت مقاوم، خواص الکتریکی و حساسیت به تغییرات شیمیایی و زمان مصرف تعیین می‌شود.
آشنایی با انواع پلیمرها
پلیمرها را می‌توان براساس نحوه ساختاری، خواص و کاربردهای آنها به چند دسته تقسیم کرد:
1- پلیمرهای تجاری: شامل پلی‌استایرن، پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، پلی‌وینیل کلراید و پلی‌اکریلونیتریل است. این پلیمرها در صنعت به عنوان ترکیبات پلاستیکی استفاده می‌شوند.
2- پلیمرهای حرارتی: شامل پلی‌استایرن، پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، پلی‌وینیل کلراید، پلی‌اتیلن ترفتالات، پلی‌اتیلن گلیکول، پلی‌سولفید و نایلون است. این پلیمرها در صنایع خودروسازی و الکترونیک و همچنین در ساخت قطعات پلاستیکی برای لوازم خانگی و مصارف صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
3- پلیمرهای پلاستیکیزه: شامل پلی‌اتیلن بالاچگالی، پلی‌پروپیلن بالاچگالی، پلی‌اتیلن ترفتالات، پلی‌اتیلن گلیکول، پلی‌اتیلن سوپر الاستیک و پلی‌کربنات است. این پلیمرها برای تولید قطعات پلاستیکی پیچیده و با کیفیت بسیار بالا استفاده می‌شوند.
4- پلیمرهای طبیعی: شامل کاتیون، لاتکس، رابریک، سلولز، چسب بیسیمیتی، پلی‌وروتان و جیوه است. این پلیمرها در صنعت بافت و پوشاک، صنایع شیمیایی و در پزشکی برای تولید برخی از داروها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
5- پلیمرهای الکترولیتی: شامل پلی‌آمید، پلی‌اتیلن اکسید، پلی‌اتیلن، پلی‌آمید ۶، پلیمر شش تیاپ‌هاز، پلی پرون، پلی آکریلونیتریل، پلی استیرن، پلی‌وینیل کلرید و پلی‌اتیلن ترفتالات است. این پلیمرها در صنعت الکترونیک و تولید باتری برای افزایش عملکرد باتری و افزایش طول عمر آنها به کار می‌روند.
بازیافت مواد پلیمری
بازیافت مواد پلیمری به معنای استفاده مجدد از مواد پلیمری است که در فرآیند تولید محصولات پلیمری به وجود می‌آیند. این فرآیند به عنوان یک راهکار اقتصادی و همچنین حفاظت از محیط زیست در نظر گرفته می‌شود. در بازیافت مواد پلیمری، مواد پلاستیکی در فرآیندی که با خشک‌کردن، دوباره ذوب کردن، شکل‌دهی و تولید محصولات جدید از آنها همراه است، مورد استفاده قرار می‌گیرند. بازیافت مواد پلیمری می‌تواند برای بسیاری از صنایع، از جمله صنایع خودرو، بسته‌بندی، دکوراسیون داخلی و خارجی ساختمان، مفید واقع شود.
قیمت مواد پلیمری
قیمت مواد پلیمری به شدت به نوع مواد و نیز بازار تولید و فروش آنها بستگی دارد. برای مثال، قیمت پلی اتیلن، پلی پروپیلن، پلی وینیل کلراید و غیره، بسته به میزان تولید، تقاضا و عرضه در بازار، متفاوت است. علاوه بر این، قیمت مواد پلیمری در بورس نیز تحت تأثیر قیمت های نفت و گاز قرار دارد. به طور کلی، برای دقیق‌تر ارائه پاسخ به این سؤال، باید به نوع مواد پلیمری و فرایند تولید و فروش آنها پرداخت.
اجزا تشکیل دهنده پلیمرها
پلیمرها از مولکول‌های بزرگتر تشکیل شده اند که به نام مونومرها معروفند. هر پلیمر به صورت یک زنجیر دوتایی از مونومرهای متصل به هم تشکیل می‌شود.
بعضی از پراستفاده‌ترین مونومرهایی که در تولید پلیمرها به کار می‌روند عبارتند از:
اتیلن: یک ماده شیمیایی ساده است که برای تولید پلیمرهای متعدد استفاده می شود.
استایرن: یکی دیگر از ماده‌های شیمیایی شایعی است که برای تولید پلیمرها به کار می‌رود.
وینیل کلراید: یک ماده شیمیایی ساختاری است که برای تولید پلیمرهای پلاستیک نرم به کار می‌رود.
آکریلونیتریل: یک ماده شیمیایی با شکل ساده است که برای تولید پلیمرها به کار می‌رود.
بوتادیئن: یک ماده شیمیایی ساختاری است که برای تولید پلیمرهای لاستیکی به کار می‌رود.
کلروپرن: یک ماده شیمیایی ساختاری است که برای تولید پلیمرهای کریستالی به کار می‌رود.
متاکریلات: یک ماده شیمیایی ساختاری است که برای تولید پلیمرهای نرم به کار می‌رود.
کاربرد پلیمرها
پلیمرها در بسیاری از صنایع و بخش‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان چند مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بسته‌بندی: پلیمرها به‌عنوان مواد بسته‌بندی برای محصولات مختلف مانند غذا، دارو و محصولات الکترونیکی استفاده می‌شوند.
صنایع خودروسازی: پلیمرها در ساخت قطعات داخلی و خارجی خودروها مانند پنجره‌ها، فرمان، صندلی و سایر قطعات استفاده می‌شوند.
پوشاک: پلیمرها در تولید لباس‌های ضد آب، اسپرت و دویدنی، کلاه و دستکش مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پزشکی: پلیمرها در تولید محصولات پزشکی مانند بخیه‌ها، بنداندازهای پروستتیک، تجهیزات جراحی و دستگاه‌های تشخیصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
صنایع الکترونیکی: پلیمرها در ساخت قطعات الکترونیکی مانند مقاومت‌ها، کپاسیتورها و مدارهای چاپ شده استفاده می‌شوند.
ساخت و ساز: پلیمرها در تولید مواد ساختمانی مانند شیروانی، سقف کاذب، کف پوش و سایر محصولات ساختمانی استفاده می‌شوند.
صنایع بسته‌بندی پزشکی: پلیمرها در تولید بسته‌های پزشکی مانند بطری‌های دارویی، کیت‌های آزمایشی و سرنگ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
